NIEPŁODNOSĆ MAŁŻEŃSKA - zgodnie z definicją niepłodność to brak poczęcia po 12 miesiącach regularnego współżycia płciowego bez środków zabezpieczających. Światowa Organizacja Zdrowia uznała niepłodność za chorobę społeczną. Częstość jej występowania wynosi ok. 20%.Szacuje się, że w Polsce jest około jednego miliona niepłodnych par, a zatem co piąta para małżeńska ma problem z rozrodem. W większości przypadków chodzi o obniżoną płodność, która po przeprowadzeniu odpowiedniej diagnostyki i wdrożeniu właściwego leczenia nie stanowi większego problemu. Przyczyny niepłodności są często złożone, a zagadnienie należy rozpatrywać zawsze w układzie partnerskim kobieta - mężczyzna. Rozróżnia się niepłodność pierwotną (brak potomstwa) i wtórną (utratę zdolności do posiadania potomstwa. Fizjologicznie naturalna płodność kobiet zmniejsza się stopniowo po 20-tym roku życia, a mężczyzn po 35-tym.
Przyczyną niepłodności małżeńskiej jest zwykle przeszkoda występująca na pewnym etapie fizjologicznego, aczkolwiek skomplikowanego procesu zapłodnienia i zagnieżdżenia komórki jajowej. Zaburzenia występujące u mężczyzn stanowią ok. 40-50% przyczyn niepłodności małżeńskiej i są określane jako tzw. czynnik męski. Podobnie jak u kobiet stwierdza się nieprawidłowości genetyczne, hormonalne, anatomiczne, infekcyjne oraz natury psychicznej. Diagnostyką i leczeniem zajmują się specjaliści androlodzy, urolodzy, seksuolodzy. Standardowym badaniem u mężczyzn jest ocena parametrów nasienia. W klinice niepłodności u kobiet największy problem stanowi czynnik hormonalny. Niezbędny jest cykl miesiączkowy z prawidłowym jajeczkowaniem. Równie często występuje tzw. czynnik mechaniczny polegający głównie na niedrożności jajowodów.
Przebyte w przeszłości stany zapalne przydatków stanowią przeszkodę utrudniającą wędrówkę plemników i jaja płodowego przez jajowody > rzadziej występują inne przyczyny-zaburzenia anatomiczne jajowodów, stan po operacji ciąży poza macicznej, endometrioza, mięśniaki macicy, zrosty. W procesie zapłodnienia ważną rolę odgrywa szyjka macicy i produkowany przez nią śluz szyjkowy. Stany zapalne szyjki, nadżerki, nieprawidłowa cytologia oraz przeciwciała przeciw plemnikowe stanowią przeszkodę określaną jako czynnik szyjkowy. Ostatnio dużą wagę przywiązuje się do czynnika immunologicznego w procesie zapłodnienia i by może 5-10% przypadków niepłodności z przyczyn nieznanych(czynnik idiopatyczny) ma związek z zaburzeniami odpornościowymi u partnerów.
W klinice niepłodności zasadnicze znaczenie ma wywiad chorobowy, zwłaszcza dotyczący przebytych chorób przenoszonych drogą płciową. Niektóre z nich charakteryzują się bezobjawowym przebiegiem. Samoobserwacja kobiety polega na ocenie podstawowej temperatury ciała, obserwacji śluzu szyjkowego, bólu owulacyjnego. Analizując czynnik hormonalny wykonuje się testy hormonalne w surowicy krwi w określonych dniach cyklu oraz badania cytohormonalne. Ogromną pomoc w diagnostyce cyklu i jajeczkowania niesie ultrasonografia przed pochwowa, dzięki której można precyzyjnie prześledzić wzrost i dojrzewanie pęcherzyka Graffa oraz ocenić jajeczkowanie i drugą fazę cyklu miesiączkowego. Badania USG są niezbędne przy zastosowaniu farmakologicznej stymulacji jajeczkowania.
Do badania drożności jajowodów wykorzystuje się badanie mniej lub bardziej inwazyjne.
isterosalpinografia (HSG) polega na ocenie drożności jajowodów pod monitorem rentgenowskim po podaniu środka kontrastowego. W czasie laparoskopii diagnostycznej(endoskopii jamy brzusznej i narządu rodnego) można również ocenić drożność jajowodów.
W diagnostyce czynnika immunologicznego wykonuje się różne testy śluzu szyjkowego z plemnikami oraz ocenę przeciwciał w surowicy krwi mężczyzny i kobiety.
W ostatnich latach dokonał się ogromny postęp w diagnostyce i leczeniu niepłodnych par. Zostały wprowadzone tzw. techniki wspomaganego rozrodu. Poczynając od stymulacji jajeczkowania przy zastosowaniu leków hormonalnych, poprzez sztuczne inseminacje nasieniem męża lub anonimowego dawcy, do pobierania komórek jajowych i sztucznego zapłodnienia pozaustrojowego(in vitro czyli w szkle) i następnie przeniesienia zarodków bezpośrednio do organizmu kobiety.
Obecnie wykonywane są również skomplikowane mikromanipulacje na gametach polegające na izolacji pojedynczego plemnika i wszczepieniu go pipetą bezpośrednio do komórki jajowej.
Leczenie niepłodności stanowi często problem naturyetycznej, moralnej i prawnej. Do tego dochodzą względy natury ekonomicznej, gdyż wiele procedur stosowanych w klinice niepłodności jest bardzo kosztownych i niestety pełnopłatnych.
Z zagadnieniem niepłodności wiąże się również problem niemożności donoszenia ciąży i tzw. poronienia nawykowe, dlatego też pełnym sukcesem w diagnostyce i terapii niepłodności małżeńskiej jest dopiero dziecko zabrane do domu.
|
|
